Verslaving begint vaak onschuldig. Een glas wijn na het werk, een pilletje op een feestje, of dagelijks scrollen op je telefoon. Maar waar ligt de grens tussen gewoonte en verslaving? En hoe herken je de signalen op tijd, bij jezelf of iemand in je omgeving?
Wat is verslaving precies?
Verslaving is een toestand waarbij iemand geen controle meer heeft over het gebruik van een middel of gedrag. Dit kan gaan om genotsmiddelen zoals alcohol, drugs of nicotine, maar ook om gedragingen zoals gokken, gamen of shoppen. Het gebruik wordt dwangmatig en heeft negatieve gevolgen voor gezondheid, werk, relaties of financiën.
De 7 belangrijkste verslavingssignalen
1. Controleverlies
Je hebt jezelf voorgenomen “het bij eentje te houden” of “alleen in het weekend te gebruiken”, maar toch gebeurt het vaker of in grotere hoeveelheden dan gepland.
2. Tolerantie-opbouw
Je hebt steeds meer nodig om hetzelfde effect te voelen. Denk aan meer drank om dronken te worden of vaker gebruiken om je goed te voelen.
3. Ontwenningsverschijnselen
Als je stopt of mindert, krijg je last van klachten zoals trillen, zweten, prikkelbaarheid, angst of slapeloosheid. Deze ontwenningsverschijnselen maken het moeilijk om te stoppen.
4. Preoccupatie
Je denkt vaak aan het volgende moment dat je kunt gebruiken of doen wat je verslaafd maakt. Het gaat steeds meer je dagen beheersen.
5. Verwaarlozing van verantwoordelijkheden
Werk, school, sociale verplichtingen of huishoudelijke taken lijden onder het gebruik of gedrag. Je laat dingen schieten die je eerder belangrijk vond.
6. Vermindering van sociale of recreatieve activiteiten
Je stopt met hobby’s, sport of contact met vrienden, omdat je liever gebruikt of omdat je je schaamt.
7. Doorgaan ondanks schade
Ondanks lichamelijke klachten, ruzies of financiële problemen blijf je doorgaan. Je wéét dat het niet goed voor je is, maar je kunt het niet laten.
Waarom vroeg herkennen zo belangrijk is
Hoe eerder een verslaving wordt herkend, hoe beter de kans op herstel. In een vroeg stadium kan een gewoonte vaak nog worden omgebogen met hulp van vrienden, zelfhulpboeken of begeleiding. Hoe langer je wacht, hoe groter de impact op lichaam, geest en omgeving.
Wat kun je doen als je jezelf herkent?
- Praat erover. Met een vriend, familielid of huisarts.
- Houd een gebruiksdagboek bij. Zo krijg je inzicht in hoe vaak, wanneer en waarom je gebruikt.
- Zoek hulp. Er zijn veel instanties die anoniem en laagdrempelig hulp bieden, zoals verslavingszorg, online hulplijnen en zelfhulpgroepen.
Verslaving komt in vele vormen en is vaak dichterbij dan je denkt. Door alert te zijn op de signalen en er open over te praten, kun je veel schade voorkomen — voor jezelf én voor je omgeving. Herken je meerdere van bovenstaande signalen? Wacht dan niet af. Hulp vragen is geen zwakte, maar een eerste stap naar herstel.
